تفاوت تقويم جلالي خورشيدي و هجری شمسی

حيف كه ما ايرانيها قدرميراث فرهنگي خودمان را نمي دانيم !.حيف كه نميدانيم در ايران ما چه كارهايي انجام شده و چه افتخاراتي آفريده شده است! ان هم افتخاراتی که همه دنيا از ان اطلاع دارند ولی خودمان ازانها غافليم .
يكي از همين افتخارات تقويم ايرانيه ....
بله همين تقويم.اولا بايد يادآوري كنم كه تقويم ما به هيچ عنوان تقويم «هجري شمسي»
نيست يعني اين تقويمي كه الان در ايران رايج است هجري
شمسي نيست البته مدتی
تقويم هجري شمسي در ايران رواج داشته
است و 12 برج داشته است كه اسم
انها چيزهايي مثل «حوت» و «قوس» و «جوزا»
و ... می باشد. بلكه تقويم فعلي ايران نامش:« تقويم
جلالي خورشيدي» هست .كه در زمان خوارزمشاهيان وضع شده است. (البته ريشه
باستاني داره و در زمان
خوارزمشاهيان مدون گردیده است) این
تقویم دقيقترين و بي نظيرترين تقويم جهان هست. .تنها
اشتراك تقويم جلالي خورشيدي ما با تقويم هجري شمسي در اين است كه هر دو ابتداي
سال را اول بهار قرار می دهند.البته مبدا ان هم هجرت پيامبر اسلام (ص) از مكه به مدينه
و لاغير .
خدا رحمت كنه زنده ياد استاد احمد
بيرشك را كه زحمتهای بسیاری در راه احياي
تقويم جلالي خورشيدي کشیدند و حق زیادی به گردن همه ايرانيان دارند. متاسفانه ایشان
چند سال پيش به رحمت خدا رفتند .استاد بيرشك در واقع استاد مسلم رشته «تاريخ علوم» بودند
و در زمينه تقويم كسي رو هم پايه ایشان نداريم .
ويژگيهايي كه تقويم جلالي خورشيدي رو
به برجسته ترين و دقيق ترين تقويم جهان تبديل مي كند به این شرح می باشد :
1- شروع
تقويم هر سال در ابتداي بهار (يعني دقيقا روز اول بهار) و انطباق بي نظير فصل ها
با ماه ها .
2- تقسيم
دقيق روزهاي سال به ماه ها و روزها بنحوي كه برعكس تقويمهاي ديگر (مانند ميلادي) نقويم
جلالي خورشيدي برعكس تقويم ميلادي كه ماه هاي 31 روزي و 30 روزي و 29 روزي اون بي
نظم هستن و حتي يک ماه 28 روزي هم دارد (فوريه) تقويم
جلالي خورشيدي بسيار دقيق
و منظم می باشد ولی در
هجري شمسي اين نظم وجود ندارد.
3-ملاك ايجاد
تقويم جلالي خورشيدي وضعيت زمين در يك دوره گردش خودش به دور خورشيد است كه در
هيچ تقويم ديگري (بجز هجري شمسي) چنين ملاك دقيقي وجود ندارد . مثلا در
تقويم هجري قمري چون ملاك گردشهاي ماه به دور زمين هست هيچ نظم و ثباتي وجود ندارد .در تقويم ميلادي هم كه اصلا براي محاسبه اوليه
تقسيم هيچ مبنايي وجود
ندارد. يعني ماه هاي ميلادي بر هيچ
اساسي تنظيم نشده است . مثلا اول ژانويه هيچ اتفاق خاصي در
طبيعت رخ نميدهد كه به عنوان ابتداي سال انتخاب شده است.
4-در هيچ تقويمي
در جهان سال كبيسه به دقت تقويم جلالي خورشيدي محاسبه نشده است . در تقويم
جلالي خورشيدي پس از گذشت هر 3 سال يك سال كبيسه وجود داره كه دقيقا در
آخرين روز سال اتفاق مي افتد (در تقويم ميلادي در آخر سال محاسبه نمي شود بلكه در
اواسط سال محاسبه مي شود) و پس از گذشت هر 4 دوره كبيسه يكبار «كبيسه
كبيره» اتفاق مي افته
كبيسه كبيره يعني اينكه پس از وقوع يك
كبيسه بجاي اينكه 4 سال بعد كبيسه
بعدي رخ دهد 5 سال بعد رخ مي دهد و
اين فقط به خاطر انحلال خطاهاي ناچيز در محاسبات پيش بيني شده
می باشد.لازم به يادآوري است بخاطر اينكه نگهداري اين روند (كبيسه كبيره) مشكل
است و ظاهرا الان در تقويم رسمي كشور كبيسه كبيره محاسبه نمي شود (هرچند كه من
يادم مي اید كه چند سال پيش محاسبه شد) و سال پنجم بعد از يك كبيسه بعنوان
كبيسه بعدي محاسبه می گردد
.
لازم به ذکر است كه تقويم جلالي
خورشيدي از زمان پيدايش تا الان تغييراتي كرده كه همه در جهت بهبود ان
بوده است. مثلا در ابتدا بجاي وجود 6 ماه 31 روزي و 5 ماه 30 روزي و 1 ماه 29
روزي دقيقا 12 ماه 30 روزي وجود داشته است كه مي شود 360 روز . 5 روز باقي مانده
را هم در پايان سال محاسبه مي كردند یعنی جزء هيچ ماهي نبوده است و پس از
اتمام اسفند ماه 5 روز رو بعنوان «ايام خمسه مستقرقه» در نظر مي گرفتند. بعد
به نوروز و اول فروردين ماه مي رسيدند. ولي بعدها بخاطر اينكه اين 5 روز كه
جزء هيچ ماهي نبوده در كارهاي ديواني ايجاد اشكال مي كرده به شكل فعلي تغییر
کرده است.
در آخر اين نكته لازم به ذکر است كه
يكي از افرادي كه در تنظيم اين تقويم سهم عمده اي داشته حكيم عمر خيام بوده است.
